David Brown
Hy vọng sai lầm về sự giúp đỡ từ Trump
Xét trên mọi phương diện, năm 2020 là một năm đầy tai họa đối với phong trào dân chủ của Việt Nam. Đã bị suy giảm bởi sự đàn áp ngày càng hiệu quả của chế độ Hà Nội, giờ đây nó đã bị lật tẩy bởi cuộc chiến của Donald Trump cho nhiệm kỳ thứ hai. Trump, người ta nói, sẽ bảo vệ Việt Nam trước Trung Quốc. Kỳ lạ nhưng bằng cách nào đó có thể hiểu được, phần lớn những người nghi ngờ chế độ độc tài độc đảng của cộng sản lại coi tổng thống Mỹ là niềm hy vọng của họ cho một tương lai tươi sáng hơn.
Vỡ mộng với chế độ hiện tại của Việt Nam, thậm chí là tuyệt vọng, là điều dễ hiểu. Sự kiểm soát đối với những gì có thể nói không phù hợp với một quốc gia đang mở cửa cho nền kinh tế toàn cầu và gửi những người sáng giá nhất của mình ra nước ngoài học tập trong một phần tư thế kỷ. Phong trào dân chủ của Việt Nam, hay ít nhất, là một mạng lưới công dân được tổ chức lỏng lẻo, những người đã không ngần ngại kêu gọi chế độ. Phong trào này được tiếp sức bởi Internet, trong gần một thập kỷ qua đã cho phép công dân Việt Nam lắng nghe những bài phát biểu bất đồng chính kiến, bất chấp sự kiểm duyệt của chế độ đối với các phương tiện truyền thông trong nước.
Họ là một cái túi hỗn hợp, những người này có đủ đam mê để lên tiếng và thậm chí thể hiện sự thất vọng của họ với chế độ đảng-nhà nước. Đối với một số người, đó là sự thất vọng với những gì họ cho là tư thế khập khiễng của Hà Nội đối với Trung Quốc. Đối với những người khác, đó là sự phẫn nộ về việc đàn áp tôn giáo "không chính thống" hoặc chống lại việc chiếm đất cho lợi ích kinh doanh trong mối quan hệ với các viên chức địa phương. Đối với một số người, đó là sự thất vọng với chính ý tưởng về một chế độ độc tài độc đảng duy nhất toàn năng và có mặt khắp nơi.
Cách đây không lâu, chính phủ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã chịu đựng một chút sự chỉ trích và thỉnh thoảng với những cuộc biểu tình. Nhưng vào năm 2016, ông Dũng đã bị lật đổ vì điều này và những tôn giáo không được yêu thích khác. Với việc Dũng đứng ngoài cuộc và các đồng minh chạy chỗ núp bóng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng đã nắm trong tay đòn roi trừng trị. Ông đã triển khai một chương trình nghị sự đầy tham vọng. Một trong những yếu tố là đàn áp hoạt động chính trị bên ngoài các tổ chức Đảng.
Từ năm 2017, chế độ Hà Nội đã thẳng tay đàn áp những người chỉ trích họ một các rõ ràng. Từng người một, những nhà bất đồng chính kiến nổi bật bị bắt, bị xét xử, bị bỏ tù và đôi khi được phép định cư ở nước ngoài. Các đơn vị Công an tỉnh đã được khuyến khích để cô lập những người kiên trì đăng tải và chia sẻ những tâm sự chống chế độ trên mạng xã hội. Các nhóm bán công khai như Hội các nhà báo độc lập và Hội Anh em dân chủ đã bị phá sản và các thành viên của họ bị tống giam. Khi năm 2020 kết thúc, Dự án 88, theo dõi những điều như vậy, đã thống kê được 256 tù nhân chính trị trong các nhà tù của Việt Nam - nhiều hơn ba lần so với năm 2016.
Không gian mạng không còn miễn phí
Song song đó, chế độ Trọng dạy cảnh sát về không gian mạng Việt Nam. Bộ Công an (MPS) đã phát động một đội quân làm mồi để tấn công mạng xã hội. Không mất nhiều thời gian để họ làm hư hỏng và vũ khí hóa các Tiêu chuẩn cộng đồng được ca tụng của Facebook. Nhưng đó chỉ là chuyện nhỏ, không là gì so với việc chứng minh rằng họ có thể làm cạn kiệt quảng cáo trừ khi các trang web chấp nhận yêu cầu của chế độ xóa các bài đăng bị gắn cờ và cấm các áp phích đáng ghét. Thị trường quảng cáo trực tuyến của Việt Nam hiện nay trị giá một tỷ đô la Mỹ hàng năm, có lẽ còn hơn thế nữa.
Lúc đầu, Facebook và YouTube đã chống lại áp lực của Hà Nội. Vào năm 2018, họ đã cố gắng thỏa hiệp, có thể với lý do rằng chế độ có thể thu hẹp lại do gây rối, đối với hai phương tiện truyền thông xã hội rất phổ biến. Đó không phải là cuộc thi; đến giữa năm 2020, các nền tảng trò chuyện yêu thích của công chúng Việt Nam đã bị đầu cơ hoàn toàn.
Chưa bao giờ những người lướt net ở Việt Nam dễ dàng tiếp cận các phương tiện truyền thông hải ngoại mà chế độ coi là các diễn đàn độc hại, không được tẩy chay như các dịch vụ Việt ngữ của BBC, RFI, VOA và Đài Á Châu Tự Do, hoặc các trang web bất đồng chính kiến như Dân Làm Báo, Dân Luận hoặc Tiếng Dân. Để liên kết đến các trang web này, các cư dân mạng có kinh nghiệm đã dựa vào các máy chủ ở nước ngoài. Bộ Công An không thể bắt chước Trung Quốc - Việt Nam không có thế mạnh kỹ thuật thô bạo để chặn tin bằng tường lửa - nhưng nó đã khiến công dân của mình khó nghe và lan truyền tin tức thực tế hơn.
Một trường hợp điển hình: Năm 2020 bắt đầu bằng việc đàn áp cuộc biểu tình của nông dân ở một ngôi làng gần Hà Nội. Một cuộc đụng độ trong đó thủ lĩnh của một nhóm nông dân khốn khổ và ba sĩ quan cảnh sát đã chết. Sau đó 9 tháng nội vụ chấm dứt bằng một phiên tòa trình diễn. Mặc dù bản tường trình của chế độ về vụ việc đầy thiếu sót, nhưng sự phản đối của công chúng là rất yếu ớt. Việc lên tiếng chống lại đảng-nhà nước đã trở nên quá nguy hiểm.
Những vị thần sẽ tiêu diệt ai làm họ nổi điên lên trước
Thay vào đó, khi năm 2020 tiếp tục, những gì còn lại của phong trào dân chủ đã bị phá vỡ bởi cuộc chiến của Donald Trump cho nhiệm kỳ thứ hai với tư cách là Tổng thống Hoa Kỳ. Trump, người ta nói, sẽ làm thất bại các kế hoạch của Bắc Kinh. Ông ấy sẽ bảo vệ Việt Nam trước Trung Quốc.
Những người bất đồng chính kiến đã từ bỏ các trang tin tức truyền thông trực tuyến mà họ dựa vào, gán cho nó là "phương tiện truyền thông cánh tả" và là những người cung cấp tin tức giả. Đến giữa năm, các bản dịch các câu chuyện từ Breitbart, Newsmax và các phương tiện truyền thông từ thiện khác của Hoa Kỳ bắt đầu được lưu hành rộng rãi trên Facebook cùng với bộ ấn phẩm tiếng Việt của Pháp Luân Công.
Tà giáo theo chủ nghĩa Trump đã tự tuyên truyền với sức mạnh đáng kinh ngạc trong suốt tầng lớp ồn ào của người Việt Nam. Gần như chỉ sau một đêm, phần lớn những người trước đây được xác định là tín đồ của phong trào dân chủ dường như đã trở thành con mồi cho tư duy ma thuật. Nguyễn Hữu Vinh (hay còn gọi là Anh Ba Sàm), người từng ngồi tù 5 năm vì những bài viết bị cho là thù địch với Nhà nước, chỉ là một trong số nhiều blogger nổi tiếng đã là một người như thế.
Cuộc đảo chính tuyệt đẹp này đã được kích hoạt một phần bởi Facebook và YouTube. Trong hai năm kể từ khi luật an ninh mạng của Việt Nam có hiệu lực, những gã khổng lồ trên mạng xã hội đã trở thành những người phục vụ tuân thủ chế độ. Hiện họ đang nhanh chóng gỡ các bài đăng bị kiểm duyệt internet của Việt Nam xác định là 'độc hại'. Trong khi đó, những dư luận viên của Bộ Công An có thể thoải mái quảng bá các bài viết ủng hộ Trump.
Cũng như ở Hoa Kỳ, thất bại của Trump không làm các người ủng hộ ông ở Việt Nam lo lắng. Các bài đăng của họ tiếp tục thể hiện ông là một nhà lãnh đạo thẳng thắn không sợ Trung Quốc, tạm thời là nạn nhân bi thảm của 'gian lận cử tri'. Joe Biden luôn được gọi là Bai-den - trong tiếng Việt là 'Joe ngu ngốc'.
Người ta thường giải thích rằng chế độ đã kiểm soát các phương tiện truyền thông độc lập để chờ đợi Đại hội Đảng Cộng sản vào cuối tháng này. Điều đó ngụ ý rằng sau khi ban lãnh đạo mới được bố trí, các quyền kiểm soát sẽ được nới lỏng. Đừng đặt cược vào nó. Miễn là cảnh sát và các nhà kiểm duyệt của chế độ có thể thao túng mạng xã hội theo ý muốn, thì có rất ít lý do để ngừng làm như vậy. Và trong hoàn cảnh như vậy, càng không có lý do để mong đợi một phong trào dân chủ hồi sinh sẽ phát sinh từ đống đổ nát hiện tại.
David Brown là một cựu quan chức ngoại giao Hoa Kỳ có nhiều kinh nghiệm tại Việt Nam và là người đóng góp lâu năm cho Asia Sentinel
Nguồn: https://www.asiasentinel.com/p/calamitous-year-for-vietnamese-democracy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét