Phóng viên Jim Acosta của CNN đã từng bị Trump tấn công khi hỏi một ông ta một câu hỏi mà Trump không trả lời được. Trump đã tước thẻ phóng viên, không cho Acosta vào Nhà Trắng họp báo, CNN kiện và đã thắng vụ kiện này. Photo Courtesy
Báo chí truy cập thông tin chính phủ dưới thời Trump
Trump đã nắm quyền kiểm soát cá nhân đối với những gì tòa Bạch Ốc chính thức nói với và nói về báo chí. Theo chỉ đạo của ông, các cuộc họp báo truyền thống hàng ngày tại tòa Bạch Ốc của thư ký báo chí của tổng thống đã trở nên không thường xuyên vào năm 2018 và kết thúc vào năm 2019 dưới thời Sarah Huckabee Sanders và người kế nhiệm bà, Grisham.
Ngày 22/1/2019, Trump đã tweet về Sanders như sau: “Tôi đã nói với cô ấy đừng có băn khoăn phiền muộn. Dù sao thì lời nói cũng thốt ra! Hầu hết bọn họ sẽ không bao giờ đưa tin về chúng ta một cách công bằng và do đó, thuật ngữ, Tin giả!”
Bender của Wall Street Journal nói, các buổi họp báo trên truyền hình trong phòng họp James S. Brady “là một cơ hội để đặt câu hỏi về một loạt chủ đề rộng rãi từ khắp các cơ quan báo chí. Một cửa sổ để tòa Bạch Ốc ra quyết định, đã bị đóng”.
Ông Jonathan Karl, phóng viên trưởng của ABC News tại Washington, chủ tịch Hiệp hội Phóng viên tòa Bạch Ốc nói: “Đó chính là dấu hiệu của sự khinh miệt của chính quyền này đối với vai trò của báo chí mà chúng ta không có cuộc họp báo hàng ngày. Các cuộc họp báo vô cùng quan trọng. Nó quan trọng về mặt biểu tượng để thấy người phát ngôn của tổng thống Hoa Kỳ trả lời câu hỏi của phóng viên mỗi ngày”.
Bắt đầu từ tháng 3 năm 2020, phòng họp báo của tòa Bạch Ốc cuối cùng đã sống lại với các cuộc họp báo hàng ngày về cuộc khủng hoảng COVID-19, gồm các quan chức chủ chốt của chính quyền do Trump và Pence dẫn đầu. Họ đã chứng minh giá trị của các cuộc họp như vậy với báo chí và công chúng, mặc dù Trump cũng đã sử dụng chúng để đưa ra nhiều tuyên bố sai lệch và phục vụ lợi ích riêng, cũng như tiếp tục phàn nàn về báo chí trong năm bầu cử tổng thống.
Trong cuộc họp báo ngày 19 tháng 3, Trump đã lợi dụng câu hỏi dẫn dắt của Chanel Rion, phóng viên trang cực hữu One America News tại tòa Bạch Ốc, để tấn công báo chí một cách giận dữ. Ông ta đồng ý với Rion, rằng báo chí Mỹ đang “đứng về phía Trung Quốc” khi chất vấn về việc ông gọi COVID-19 là “virus Trung Quốc”. Gọi từng tên của các tờ báo như Wall Street Journal, New York Times và Washington Post, Trump đã tố cáo họ đưa tin về phản ứng của chính quyền đối với cuộc khủng hoảng là “còn hơn cả tin giả, đó là tin đồi bại”.
Ông ta cũng nói đùa về việc giảm mạnh số lượng phóng viên trong phòng họp. Trump nói với họ: “Thật sự, có lẽ chúng tôi nên loại khoảng 75-80% trong số các bạn. Tôi chỉ có hai hoặc ba người mà tôi thích trong căn phòng này”. Trump đã đưa ra bình luận chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc trục xuất ít nhất 13 phóng viên của ba tờ báo Mỹ mà ông ta nêu tên.
Cho đến khi cuộc khủng hoảng COVID-19, Trump chủ yếu làm cho ông ta có thể sẵn sàng để phóng viên tiếp xúc theo dạng không chính thức như “spray” và “gaggle”. Spray xảy ra khi giới hạn một số phóng viên và nhiếp ảnh gia được mời tham gia các cuộc họp với các lãnh đạo nước ngoài trong Phòng Bầu dục hoặc các nghi lễ ở những nơi khác trong tòa Bạch Ốc, hoặc bên ngoài Vườn Hồng. Gaggle là những cuộc gặp gỡ vội vã với các phóng viên đang chờ đợi khi Trump đi qua lại giữa South Lawn và bãi trực thăng Marine One, hoặc khi ông ta bước ra khỏi máy bay Air Force One.
Dubke, cựu giám đốc truyền thông của Trump nói với tôi: “Có lẽ ông ta là tổng thống dễ tiếp cận nhất trong 20-30 năm qua. Đôi khi, có thể tiếp xúc ông ấy nhiều lần một ngày – trong Phòng Bầu dục với các nhà lãnh đạo nước ngoài, trong các lần hạn chế phóng viên khác của tòa Bạch Ốc, quanh chỗ máy bay Air Force One, và trên đường đến trực thăng Marine One”.
Karl đồng ý rằng, cá nhân ông Trump “trả lời nhiều câu hỏi của các phóng viên hơn bất kỳ tổng thống nào tôi từng trải qua”, trong những năm ông đưa tin thời Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama. “Đó là điều tốt”.
Từng là ngôi sao truyền hình thực tế, Trump dường như coi những cuộc gặp gỡ không chính thức vội vã này với một số thành viên báo chí là màn trình diễn cho bản tin buổi tối, thay vì cơ hội thật sự cho các phóng viên tìm hiểu nhiều về những gì đang diễn ra trong tòa Bạch Ốc và chính quyền. Tổng thống quyết định chọn nghe và trả lời câu hỏi nào được la to lên, khi các phóng viên tranh nhau bấm máy ảnh hoặc tiếng rít của cánh quạt chiếc trực thăng Sikorsky, Marine One. Trump có thể lờ các câu hỏi truy tiếp thông tin trước (follow-up) hoặc mắng phóng viên và nhanh chóng thoát ra.
Ông Bender nói: “Tiếng Marine One ầm ĩ. Thật khó để nghe ông ta nói khi ông ta đi qua lại chỗ các nhà báo. Không có cách nào có trật tự để hỏi qua các vấn đề trong ngày”.
Gần một nửa trong số 70 cuộc phỏng vấn của báo chí với cá nhân Trump mà ông ta đã tham gia ra vào năm 2019 là với các tổ chức báo chí thân thiện, thiên hữu, bao gồm Fox News, Fox Business News và Daily Caller, theo số liệu Mark Knoller của đài CBS News lưu giữ. “Có thể bỏ đi nhiều tháng, quay lại vẫn thấy tổng thống thực hiện các cuộc phỏng vấn với chỉ một tổ chức báo chí”, Karl của đài ABC nói với tôi.
Thư ký báo chí tòa Bạch Ốc Grisham chưa từng tổ chức họp báo dù chỉ một lần, kể từ khi nhận việc hồi tháng 7/2019 cho đến khi có thông báo rời khỏi chức vụ này vào ngày 7/4/2020, trong khi thỉnh thoảng cô ta thực hiện phỏng vấn trên truyền hình, chủ yếu là với Fox News. Tháng 1 năm 2020, 13 cựu thư ký báo chí tòa Bạch Ốc và các phát ngôn viên khác của ba chính quyền Cộng hòa và Dân chủ trước đó đã ký một lá thư, công khai kêu gọi tiếp tục lại các cuộc họp báo thường kỳ. Thư của họ ghi: “Những người nam và nữ đáng tin cậy, đứng trước hậu cảnh mang tính biểu tượng tại tòa Bạch Ốc, Bộ Ngoại giao và Lầu Năm góc, là hết sức quan trọng cho công việc mà Hoa Kỳ phải làm trên thế giới”.
Đáp lại, Grisham nói với Washington Examiner rằng, các nhà báo đã sử dụng các cuộc họp báo tại tòa Bạch Ốc chủ yếu như là cơ hội để các nhà báo “phô trương” trên truyền hình, và cô ta sẵn sàng cho các phóng viên cá nhân tiếp xúc mỗi ngày. Cô ta nói với báo này: “Trong một buổi họp báo, tôi sẽ gọi một phóng viên từ một báo và họ có thể sẽ được đặt một câu hỏi truy tiếp. Trong ngày làm việc, tôi nói chuyện với năm, sáu, bảy phóng viên từ mỗi báo. Tôi nói chuyện với – Tôi sẽ không nói hàng trăm – mà gần một trăm phóng viên mỗi ngày”.
“Cô ta không nói chuyện với hàng trăm phóng viên mỗi ngày”, Karl nói với tôi, “và không có nhiều thông tin từ văn phòng báo chí truyền ra, so với các chính quyền khác”.
Kumar của báo Politico nói, cô đã bỏ lỡ cơ hội để lột trần các quan chức tòa Bạch Ốc, những người tham dự các cuộc họp báo hàng ngày sau khi tắt camera. Các phóng viên đã phải thay phiên nhau tham gia trong những lần được chọn vào Phòng Bầu dục và Kumar nói rằng, cô chỉ có thể vào trong đó khoảng một lần mỗi tháng. Cô nói, các trợ lý trong văn phòng báo chí luôn có thể gặp được, nhưng họ thường “không có thông tin hoặc không muốn cung cấp thông tin”.
Tại Bộ Ngoại giao và Lầu Năm góc cho đến thời gian gần đây, các cuộc họp báo không thường xuyên, không họp báo lần nào trong nhiều tháng. Cả hai cơ quan này đều cắt giảm số lượng các nhà báo có thể đi theo các Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng trong các chuyến đi nước ngoài, mặc dù các tổ chức báo chí phải trả tất cả mọi chi phí. Thỉnh thoảng, mỗi bộ này rút quyền tháp tùng đối với những phóng viên nào viết những bài báo mà các quan chức không thích.
Phóng viên Shaun Tandon của AFP tại Bộ Ngoại giao và là chủ tịch Hiệp hội Phóng viên tại Bộ Ngoại giao, nói: “Quan hệ của Bộ Ngoại giao với báo chí trong thời chính quyền này đã xấu đi rõ rệt. Các cuộc họp báo có ghi hình hàng ngày đã giảm xuống”, ông nói, nó tướt đi cơ hội để các phóng viên “đặt câu hỏi và nhận câu trả lời về nhiều vấn đề” mỗi ngày.
Các cuộc họp báo hàng ngày có ghi âm/ ghi hình đã được thay bằng việc các quan chức Chính phủ thỉnh thoảng đến khu vực báo chí của bộ để thông báo về chủ đề cụ thể, mà không có ghi âm/ ghi hình “suốt 90% thời gian”, Carol Morello, phóng viên báo Washington Post tại bộ Ngoai giao, nói với tôi. Điều đó khiến những bài báo của các phóng viên mở ra cho những lời chỉ trích rằng, họ chỉ dựa vào một “quan chức cấp cao giấu tên của Bộ Ngoại giao”.
Khi nói chuyện với các phóng viên, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã tỏ thái độ thù địch ra mặt khi ông không thích câu hỏi của họ. Trong những dịp riêng biệt, ông nói với một phóng viên truyền hình Nashville và Judy Woodruff, phóng viên gạo cội của PBS News Hour, khi họ thúc ép ông trong các cuộc phỏng vấn, trả lời về các thỏa thuận với Ukraine mà cuối cùng dẫn đến việc Trump bị Hạ viện luận tội, rằng có vẻ như họ đang làm việc cho Ủy ban Quốc gia của đảng Dân chủ.
Ngày 24/1/2020, Mary Louise Kelly, đồng chủ trì chương trình “All Things Considered” của NPR, và một phóng viên an ninh quốc gia kỳ cựu, đã phỏng vấn Pompeo có ghi hình về chính sách của chính quyền Trump đối với Iran và Ukraine. Cô đã có một thỏa thuận bằng văn bản với nhân viên của ông để hỏi về một loạt chủ đề. Pompeo phản đối khi Kelly hỏi ông có nợ bà Marie Yovanovitch, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, một lời xin lỗi hay không, vì ông đã không lên tiếng cho bà khi Trump triệu hồi bà về Washington sau một chiến dịch dài bôi nhọ bà.
Sau đó, một phụ tá đã yêu cầu Kelly đến phòng riêng của Pompeo, ở đó ông ta giận dữ mắng nhiếc cô vì đã hỏi về Ukraine. Kelly sau đó đã kể lại trên NPR rằng, Pompeo đã hỏi, “‘Cô có nghĩ người Mỹ quan tâm đến Ukraine không?’ Ông ta đã sử dụng từ Đ.M trong câu đó và nhiều câu khác. Ông ta hỏi, liệu tôi có thể tìm ra được Ukraine trên bản đồ không; Tôi nói được. Ông ta gọi các trợ lý mang tới một bản đồ thế giới không in chữ, không có quốc gia nào được ghi tên. Tôi chỉ vào Ukraine”. Kelly đã không được yêu cầu, cũng không thoả thuận, để trao đổi đó nằm ngoài hồ sơ.
Khi vụ nổ này ra, trở thành một câu chuyện được tường thuật rộng rãi, Pompeo đã đưa ra một tuyên bố chính thức cáo buộc sai Kelly về việc đã nói dối ông ta về các quy tắc cơ bản cho cuộc phỏng vấn và cuộc trò chuyện của họ sau đó. Pompeo nói: “Thật đáng xấu hổ khi phóng viên này đã chọn cách vi phạm các quy tắc cơ bản của báo chí và sự đàng hoàng. Đây là một ví dụ khác về việc giới truyền thông đi trật bản lề như thế nào trong nỗ lực làm tổn hại Tổng thống Trump và Chính quyền này. Không có gì lạ khi người dân Mỹ không tin vào nhiều thứ trên truyền thông khi họ liên tục cho thấy bài bản và sự thiếu vắng tính chính trực của mình”.
John Lansing, CEO của đài NPR đáp lại bằng cách nói với Michel Martin, người dẫn chương trình buổi phỏng vấn “All Things Considered”, rằng cách Pompeo đối xử với Kelly “là thái quá và không thích hợp” và rằng “tuyên bố từ Bộ trưởng là sai rành rành”. Lansing nói thêm: “Không có gì lạ khi có sự căng thẳng giữa các quan chức chính phủ và nhà báo bởi vì các nhà báo là – như tôi đã nói, nhiệm vụ của họ là đặt ra những câu hỏi khó… Nhưng điều này vượt xa căng thẳng. Điều này đi về phía đe dọa. Và hãy để tôi nói điều này. Chúng ta sẽ không để bị đe dọa”.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã trừng phạt NPR bằng cách không cho phép Michele Kelemen, phóng viên lâu năm của họ tại Bộ Ngoại giao, đi theo trên máy bay chính phủ của Pompeo cho chuyến đi tiếp theo tới Ukraine. Trump sau đó đã ca ngợi ông Pompeo tươi cười trước nhóm cử toạ thân thiện tại một sự kiện ở tòa Bạch Ốc dành cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. “Rất ấn tượng, Mike”, Trump nói, cười mỉm với chính mình, khi mọi người trong khán phòng cười vang. “Hôm qua, phóng viên đó đã không thể làm tốt công việc về ông. Tôi nghĩ rằng ông đã thật sự làm một công việc tốt về cô ta”.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Morgan Ortagus đã không trả lời yêu cầu cho một cuộc phỏng vấn về báo cáo này.
Tại Lầu Năm góc, dưới quyền Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis, Bộ trưởng đầu tiên của Trump, “việc tiếp cận ông đã xuống cấp khá nhanh vì những câu hỏi của phóng viên về những điều trong đó có một khoảng cách giữa ông và tổng thống. Ít có khả năng Mattis nói chuyện, còn các tướng lĩnh cũng vậy”, Dan Lamothe, phóng viên của báo Washington Post tại Lầu Năm góc nói với tôi. Trong những tháng cuối cùng của Mattis, “người ta đã bị phân công lại trong Lầu Năm góc vì đã nói quá thẳng thắn với báo chí”, ông nói.
Việc tiếp xúc tăng lên phần nào dưới thời Mark Esper, Bộ trưởng Quốc phòng hiện tại, mặc dù sự tham gia với báo chí ít hơn thời trước chính quyền Trump, Lamothe là người đưa tin tức ở Lầu Năm góc trong 12 năm, nói.
Alyssa Farah, Thư ký báo chí của Bộ Quốc phòng nói với tôi rằng, Esper “thường xuyên tương tác với báo chí và thúc đẩy việc tiếp xúc”. Cô nói rằng, ngoài các cuộc họp báo hàng tháng của Esper, Jonathan Hoffman, trợ lý bộ trưởng Bộ Quốc phòng về các vấn đề công cộng, hiện tổ chức các cuộc họp báo hàng tuần có ghi hình. Một trong những phụ tá của Farah, Đại úy hải quân Brook DeWalt, nói, số lượng sĩ quan báo chí đã được tăng lên, và các phóng viên có uy tín có thể đi lang thang bất cứ nơi nào trong Lầu Năm góc.
Cơ quan bảo vệ môi trường (EPA) đã đặc biệt hiếu chiến trong việc đưa tin về nó. Trong nhiệm kỳ của hai giám đốc dưới thời Trump, người đầu là Scott Pruitt và người sau là Andrew Wheeler, EPA đã liên tục tấn công các phóng viên và các hãng tin – từ AP, New York Times đến tờ báo bảo thủ Washington Examiner – về những câu chuyện mà cơ quan này coi là không thuận lợi. Cơ quan này ngăn cấm một số phóng viên không được tới dự các sự kiện của EPA và loại ra khỏi danh sách gửi thư chính của nó.
“Tôi đang cố gắng để không vướng vào chuyện lăng mạ hay chọn việc đấu đá. Thật lòng tôi chỉ muốn bảo đảm rằng khi ai đưa tin về chính sách và các vấn đề của chúng tôi thì tin đó là đúng và chính xác”, Corry Schiermeyer, quản trị viên về các vấn đề công cộng của EPA, nói với phóng viên truyền thông Paul Farhi của Washington Post hồi tháng 6 năm 2019.
Vào ngày 14 tháng 1 năm 2020, EPA đã đưa ra một thông cáo báo chí chỉ trích báo New York Times về việc đăng tải một bài thẩm tra chi tiết về lý lịch của các quan chức cấp cao của EPA. New York Times đưa tin: “Dưới thời chính phủ Trump, những người được bổ nhiệm vào những vị trí này hầu hết thường làm việc trong các ngành công nghiệp nhiên liệu mỏ, hóa chất và nông nghiệp. Trong thời gian làm việc cho chính phủ, họ chịu trách nhiệm nới lỏng hoặc không thực hiện đối với gần 100 biện pháp bảo vệ môi trường khỏi ô nhiễm và thuốc trừ sâu, cũng như làm suy yếu việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và các nỗ lực nhằm hạn chế khí thải nhà kính, làm nóng hành tinh”.
Thông cáo báo chí của EPA đã được đặt tựa là “New York Times tiếp tục chiến dịch chống lại chính quyền Trump. Mọi Tin tức phù hợp với chương trình nghị sự này đều được đăng báo”. Thông cáo báo chí mở đầu, “Hôm nay, New York tiếp tục tiến bước từ không thích đáng qua thiên kiến cùng cực”, nó bắt đầu “đưa ra một danh sách tương tác nhắm vào chính quyền Trump và Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ”.
Tại Bộ Nội vụ, những người do Trump bổ nhiệm “đã nói khá rõ rằng biến đổi khí hậu không phải là một lĩnh vực để thảo luận lịch sự. Họ lờ đi các yêu cầu bình luận về bất kỳ chủ đề nào liên quan đến biến đổi khí hậu”, Bobby Magill, người phụ trách đưa tin Bộ Nội vụ cho mục Môi trường của báo Bloomberg, nói.
EPA và Bộ Nội vụ nằm trong số các cơ quan và cơ quan liên bang có trang web được kiểm tra thông tin và tài nguyên về các chủ đề như biến đổi khí hậu, thuế doanh nghiệp, Đạo luật Chăm sóc Giá cả Phải chăng, bạo lực gia đình, sức khỏe phụ nữ và LGBTQ (đồng tính, lưỡng tính, chuyển giới, dị thường) được Sunlight Foundation và các nhóm chính phủ mở khác giám sát. Theo nghiên cứu của các nhóm chính phủ mở, có ít thông tin có sẵn trên mạng về lịch trình của các quan chức và khách đến tòa Bạch Ốc và các bộ trong nội các. Ủy ban Giám sát và Cải cách Hạ viện đã báo cáo hồi năm 2018, rằng, “nhiều cơ quan đã từ chối tiết lộ danh tính của các cá nhân phục vụ trong Lực lượng Đặc nhiệm Cải cách Thủ tục mà Tổng thống Trump yêu cầu mỗi cơ quan lập ra”.
Những gì đã chậm trễ trong việc đáp ứng các yêu cầu của Đạo luật Tự do Thông tin (FOIA) đã tăng lên ở hầu hết các bộ và cơ quan liên bang dưới thời chính phủ Trump, Associated Press nhận thấy. Chính quyền đã chi hơn 40 triệu đô la trong năm đầu tiên, bảo vệ các quyết định của mình để giữ lại các tài liệu được yêu cầu từ các hãng tin, nhà báo, các nhóm chính phủ mở và công chúng, AP đưa tin. Theo một phân tích của Dự án FOIA, các Bộ An ninh Nội địa, Nội vụ và Bộ Tư pháp, bị kiện thường xuyên nhất.
“Bộ Nội vụ không đáp ứng nhiều với các yêu cầu của FOIA. Nhiều người trong chúng ta đang chờ đợi hết tháng này qua tháng khác để các yêu cầu của FOIA phản hồi trở lại”, Magill, chủ tịch khoá trước của Hiệp hội Các nhà báo Môi trường nói.
Carol Danko, cố vấn cao cấp trong văn phòng truyền thông của Bộ Nội vụ, đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Ngày 2/3/2020, Trump nhận một câu hỏi từ một thành viên truyền thông trong Phòng Bầu dục của tòa Bạch Ốc. Một số phóng viên và nhiếp ảnh gia hạn chế được mời đến các cuộc họp giữa Trump và các nhà lãnh đạo nước ngoài. (AP / Andrew Harnik).
(Còn tiếp)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét